Spadkobiercy mogą zostać wykluczeni z dziedziczenia w testamencie. Prawo do zachowku pozwala im jednak na otrzymanie ułamkowej części należnej schedy. Niestety, są sytuacje, kiedy spadkobiercy mogą zostać pozbawieni zachowku.
Zachowek jest ułamkową częścią ustawowego spadku. Dzieci, małżonek czy rodzice mogą otrzymać 1/2 lub 2/3 należnego spadku mimo pominięcia w testamencie. Jak obliczyć zachowek? Wystarczy obliczyć najpierw wartość spadku po zmarłym. Do wszelkich dóbr doliczane są darowizny dokonane za życia oraz zapisy windykacyjne. Następnie z masy majątkowej wydzielane są ustawowo należne części każdemu spadkobiercy. Od uzyskanej w ten sposób kwoty naliczany jest ułamkowo zachowek. Więcej na temat zachowku można znaleźć w artykule „Czym jest i komu się należy zachowek?”. Jednak nie zawsze i nie każdemu należy się zachowek.
Kiedy i komu nie należy się zachowek?
Zachowek należy się najbliższym zmarłemu ustawowym spadkobiercom. Uzyskać go można przez pisemną ugodę lub pozew o zachowek. Komu się on w takim razie nie należy? Prawo do zachowku nie przysługuje:
- dalszym krewnym – brat, siostra, kuzyni,
- osobom wydziedziczonym w testamencie,
- osobom uznanym niegodnych dziedziczenia,
- osobom, które zrzekły się dziedziczenia,
- małżonkom w separacji lub po rozwodzie.
Z kodeksu cywilnego jasno wynika, że prawo do zachowku nie przysługuje dalszym krewnym i osobom wydziedziczonym. Wydziedziczenie musi jednak nastąpić przez ważny testament.
Wydziedziczenie a zachowek
Zmarły dokonuje wydziedziczenia w ważnym testamencie. Następuje ono w sytuacji, kiedy określony spadkobierca postępuje rażąco sprzecznie z zasadami współżycia społecznego. Wydziedziczyć można członka rodziny, który dopuścił się przestępstwa przeciwko zdrowiu lub życiu spadkodawcy i osób najbliższych. Przestępstwo musi być jednak popełnione umyślnie. Sprawca musi działać z zamiarem wyrządzenia krzywdy lub pozbawienia życia. Przypadkowe narażenie życia nie jest uwzględnione przy wydziedziczeniu. Sytuacja wydziedziczenia może mieć miejsce również wtedy, gdy spadkobierca nie dopełnia obowiązków rodzinnych. W tym wypadku chodzi jednak o takie zachowanie spadkobiercy, które można uznać za uporczywe. Wydziedziczenie jest nieskuteczne, jeśli spadkodawca wybaczył osobie wydziedziczonej. Jednak nie tylko wydziedziczenie pozbawia najbliższych prawa do zachowku.
Kiedy nie należy się zachowek od darowizny?
Zachowek od darowizny nie przysługuje czasem dzieciom czy wnukom. Dzieje się tak, jeśli zstępnych nie było na świecie w chwili śmierci spadkodawcy lub dokonania przez niego darowizny. W wypadku dokonanej darowizny warunkiem pozbawienia prawa do zachowku jest termin darowizny, tj. minimum 300 dni przed narodzinami dziecka. Jeśli darowizna została udzielona ze świadomością przyjścia na świat potomka (mniej niż 300 dni przed narodzinami), to dziecko ma prawo do zachowku.
Prawa do zachowku nie ma czasem również małżonek. Mowa o sytuacji, gdzie darowizna została dokonana przed zawarciem związku małżeńskiego. Sytuacja jest analogiczna, jeśli małżeństwo było rozwiedzione lub w separacji. Prawa do zachowku nie mają także bliscy, którzy za życia otrzymali darowizny od zmarłego. Warunkiem pozbawienia prawa do zachowku w takiej sytuacji jest co najmniej równa wysokość darowizny i zachowku.
Oczywiście prawo do zachowku mija z jego przedawnieniem. Przedawnienie zachowku następuje po 5 latach od nabycia do niego praw. Prawo nabywa się wraz z ogłoszeniem testamentu lub z otwarciem spadku, czyli w chwili śmierci spadkodawcy.
Sytuacji, kiedy można zostać pozbawionym prawa do zachowku, jest wiele. Jednak wielu z nich można uniknąć np.: przedawnienia czy wydziedziczenia. Dlaczego? Wydziedziczenie nie zawsze musi być skuteczne. Termin 5 lat przedawnienia można przerwać np.: przez podważenie testamentu. W zbadaniu wszystkich zmiennych przydatna jest pomoc prawna. Nasz Radca prawy, Adwokat przeanalizuje wszystkie okoliczności, pomoże złożyć pozew czy powołać biegłych.
Potrzebujesz adwokata do spraw spadkowych we Wrocławiu? Skontaktuj się z nami!
