Procedura obniżenia kapitału zakładowego w spółce wymaga przejścia przez kilka niezbędnych etapów. W jakich okolicznościach możliwe jest obniżenie kapitału spółki oraz jakich czynności ono wymaga?
Czym jest kapitał zakładowy
Na początek należy wyjaśnić, czym jest kapitał zakładowy w spółce.
Kapitał zakładowy nazywany jest również kapitałem podstawowym bądź założycielskim i jest on formą wkładu wniesionego przez założycieli danej spółki podczas jej formowania. Wartość kapitału zakładowego może ulegać zmianie wraz z rozwojem firmy. Kodeks spółek handlowych reguluje kwestie wysokości kapitału zakładowego. Zgodnie z nim minimalny kapitał zakładowy dla:
- Spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi 5 000 zł.
- Spółek komandytowo-akcyjnych wynosi 50.000 zł.
- Spółek akcyjnych wynosi 100.000 zł.
W zależności od formy prawnej spółki, kapitał zakładowy może być wnoszony w różnej formie.
W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał ten może zostać utworzony w wyniku:
- wniesienia wartości pieniężnych bądź aportowych przez wspólników, jeśli suma tych wartości będzie równa wartości określonego kapitału zakładowego,
- ustanowienia nowych udziałów, które podnoszą wartość dotychczasowego kapitału,
- dokonania przekształcenia kapitału akcyjnego w udziałowy,
- osiągnięcia zysku przeznaczonego na umorzenie udziałów,
- dokonania dopłaty do kapitału udziałowego.
W przypadku spółki akcyjnej kapitał ten może zostać utworzony w wyniku:
- wyemitowanych akcji opłaconych gotówką bądź aportem,
- z osiągnięcia zysku netto przeznaczonego na pokrycie umorzenia akcji,
- przekształcenia kapitału udziałowego w akcyjny.
Okoliczności obniżenia kapitału zakładowego
Decyzja o obniżeniu kapitału zakładowego może zostać podjęta z różnych przyczyn. Częstym powodem jest nierównowaga pomiędzy wartością kapitału zakładowego a celami, potrzebami oraz realizowanymi przez spółkę zadaniami, wskutek czego kapitał może okazać się zbyt wysoki w stosunku do prowadzonej działalności.
Obniżenie kapitału zakładowego może nastąpić również w sytuacji, gdy zmieni się skład osobowy spółki lub gdy zaistnieje potrzeba przesunięcia części kapitału do kapitału zapasowego lub rezerwowego.
Obniżenie kapitału w spółce akcyjnej
Zgodnie z Art. 455 Kodeksu spółek handlowych obniżenie kapitału zakładowego w spółce akcyjnej może nastąpić poprzez:
- umorzenie części akcji lub wydzielenie (w przypadku podziału),
- obniżenie wartości nominalnej akcji lub połączenie akcji,
Do obniżenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej niezbędna jest zmiana statutu. Może ona zostać uchwalona wyłącznie przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Ogłoszenie o walnym zgromadzeniu, podczas którego ma być podjęta uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego, powinno zawierać informację dotyczącą kwoty, o którą ma zostać obniżony kapitał zakładowy, celu oraz sposobu jego obniżenia.
Aby nastąpiła zmiana statutu, niezbędne jest podjęcie uchwały większością ¾ głosów, o ile statut spółki nie przewiduje innych, bardziej surowych warunków dotyczących zmiany statutu.
Po powzięciu uchwały konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego. Zarząd spółki zobowiązany jest do niezwłocznego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o podjęciu uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego i tym samym do wezwania wierzycieli do zgłoszenia swoich roszczeń wobec spółki. Muszą tego dokonać w ciągu 3 miesięcy od daty ogłoszenia. Roszczenia, które zostaną zgłoszone w terminie, muszą zostać zaspokojone przez spółkę.
Należy zaznaczyć, iż zarząd nie ma obowiązku przeprowadzania procedury konwokacyjnej w sytuacjach, gdy:
- akcjonariuszom nie zwraca się wniesionych przez nich wkładów na akcje, ani nie zwalnia się ich od wniesienia wkładów na kapitał zakładowy, a kapitał zakładowy pomimo obniżenia, zostaje podniesiony co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze nowej emisji, natomiast jej akcje zostaną w całości opłacone,
lub
- obniżenie kapitału zakładowego ma spowodować wyrównanie poniesionych strat bądź przeniesienie części kapitału do kapitału rezerwowego,
lub
- kapitał zakładowy zostaje obniżony w wyniku umorzenia akcji własnych spółki, w przypadku, gdy akcje te nie zostały zbyte w terminach ustalonych w Kodeksie spółek handlowych.
Następnie zarząd spółki ma obowiązek zgłosić obniżenie kapitału zakładowego do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od powzięcia uchwały. Do zgłoszenia należy dołączyć następujące dokumenty:
- uchwała walnego zgromadzenia lub zarządu o obniżeniu kapitału zakładowego,
- dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez odpowiedni organ władzy publicznej, o ile jest to wymagane do zmiany statutu,
- dowody należytego wezwania wierzycieli,
- oświadczenia każdego z członków zarządu, stwierdzające, iż zarząd zaspokoił lub zabezpieczył wierzycieli, którzy zgłosili swoje roszczenia w terminie 3 miesięcy od daty powiadomienia.
Obniżenie kapitału w spółce z o.o
Obniżenie kapitału w spółce z o.o. może nastąpić poprzez:
- umorzenie udziałów (zgodnie z art. 199 ksh)
- zmniejszenie ich wartości nominalnej.
Kapitał zakładowy nie może zostać obniżony poniżej minimalnej wysokości kapitału zakładowego określonej dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli 5 000zł oraz poniżej minimalnej wartości udziału, która wynosi 50zł.
Obniżenie kapitału zakładowego spółki z o.o. musi zostać poprzedzone zmianą umowy spółki, której dokonuje się poprzez uchwałę zarządu przyjętą większością ⅔ głosów. W uchwale tej powinna zostać zawarta informacja, o jaką wysokość kapitał zakładowy ma zostać obniżony oraz w jaki sposób nastąpi jego obniżenie. Uchwałę tę należy umieścić w protokole sporządzonym notarialnie.
Po wpisaniu uchwały do rejestru zarząd ma obowiązek przeprowadzić postępowanie konwokacyjne, czyli powiadomić o uchwalonym obniżeniu kapitału i jednocześnie wezwać wierzycieli nie zgadzających się na obniżenie do wniesienia formalnego sprzeciwu. Mają oni na to 3 miesiące od dnia publikacji ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Spółka ma również obowiązek zaspokoić lub zabezpieczyć wierzycieli, którzy we wskazanym terminie wnieśli sprzeciw. Jeśli wierzyciele sprzeciwu nie wnieśli, uznaje się, iż zgadzają się oni na obniżenie kapitału.
Należy zaznaczyć, iż obowiązek przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego nie ma zastosowania w sytuacji, gdy na skutek obniżenia kapitału zakładowego wspólnikom nie są zwracane wpłaty dokonane na kapitał zakładowy, a kapitał zakładowy podwyższany jest co najmniej do pierwotnej wartości.
Kolejnym obowiązkiem zarządu spółki jest zgłoszenie obniżenia kapitału zakładowego do rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenie należy złożyć w terminie 6 miesięcy od podjęcia uchwały. Do zgłoszenia należy dołączyć następujące dokumenty:
- uchwała zarządu o obniżeniu kapitału zakładowego,
- dowody należytego wezwania wierzycieli,
- oświadczenie każdego z członków zarządu potwierdzające zaspokojenie bądź zabezpieczenie wierzycieli.
