Opóźnienia w regulowaniu płatności przez kontrahentów najczęściej sankcjonowane są poprzez naliczenie odsetek od należnej kwoty. Od 2013 roku możliwe jest również obciążenie dłużnika dodatkową opłatą 40 euro. Będąc przedsiębiorcą warto wiedzieć, jakie uprawnienia przysługują wierzycielowi w przypadku, gdy kontrahent zalega z płatnościami.
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych – założenia
Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 28 marca 2013 poz. 403) dała przedsiębiorcom możliwość dochodzenia od dłużnika odsetek oraz dodatkowej kwoty wynoszącej równowartość 40 euro, dodanej do każdej faktury czy innej wymagalnej wierzytelności, która wynika z dostawy towarów bądź usług.
Odsetki prolongacyjne oraz odsetki za zwłokę
• Odsetki prolongacyjne
Odsetek tych może domagać się wierzyciel w przypadku, gdy umowa zakłada dłuższy niż 30 dni termin zapłaty lub gdy strony nie określiły w umowie terminu zapłaty. Po tym czasie wierzyciel ma bowiem prawo domagać się od dłużnika zapłaty odsetek ustawowych liczonych od dnia, w którym zostało spełnione świadczenie i dłużnikowi doręczono fakturę bądź rachunek po wykonaniu usługi czy dostawie towaru, aż do dnia zapłaty – termin ten nie może jednak przekraczać dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
• Odsetki za opóźnienie
Wierzyciel może domagać się odsetek za opóźnienie w przypadku, gdy nie otrzymał on zapłaty za spełnione świadczenie w terminie określonym w umowie bądź zawartym w wezwaniu do dłużnika.
Rekompensata w wysokości równowartości 40 euro
Wskazana kwota 40 euro jest swego rodzaju zryczałtowanym kosztem dochodzenia roszczeń i dotyczy wyłącznie transakcji, które zostały zawarte między przedsiębiorcami. Nie można natomiast stosować tej opłaty w przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem.
W kontekście ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przedsiębiorca, który zalega z płatnościami na rzecz innego przedsiębiorcy, musi się liczyć z tym, iż oprócz uregulowania płatności z faktury wraz z odsetkami, będzie musiał dodatkowo zapłacić równowartość 40 euro. W ten sposób Ustawodawca chce zmobilizować dłużników do terminowej spłaty należności i tym samym zminimalizować zjawisko zatorów płatniczych.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wierzyciel, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, może dochodzić rekompensaty za koszty odzyskania należności stanowiących “równowartość 40 euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.”
Ponadto, jak głosi art. 10 ust. 2 ustawy, o której mowa, jeśli w związku z odzyskaniem należności wierzyciel poniesie większe koszty niż równowartość 40 euro, może on żądać zwrotu tych kosztów, jak również kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych o tę kwotę.
Przesłanki zastosowania rekompensaty 40 euro
Aby przedsiębiorca mógł skorzystać z uprawnienia do niniejszej rekompensaty, muszą zaistnieć ku temu łącznie następujące przesłanki:
• świadczenie zostało spełnione przez wierzyciela,
• wierzyciel nie otrzymał w terminie określonym w umowie zapłaty za świadczenie.
Należy pamiętać, iż przedsiębiorca ma prawo żądać wskazanej kwoty za opóźnienia nawet wówczas, gdy kwota na fakturze jest niższa niż równowartość 40 euro.
Kolejną istotną kwestią jest fakt, iż wierzyciel nie ma obowiązku obciążania dodatkową kwotą swojego dłużnika. Warto natomiast zaznaczyć, iż roszczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przedawniają się po upływie 3 lat, więc w tym czasie przedsiębiorca może w każdej chwili wystawić swojemu dłużnikowi notę odsetkową wraz z równowartością kwoty 40 euro od każdej wystawionej faktury.
Uwaga: zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w 2016 roku
Dnia 9 października 2015 roku Sejm przyjął nowelizację ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku.
Wśród najważniejszych zmian, jakie niesie ze sobą nowelizacja, wymienić należy:
• wprowadzenie mechanizmu obliczania odsetek za opóźnienie w obrocie profesjonalnym,
• zmiana mechanizmu naliczania odsetek ustawowych z Kodeksu cywilnego,
• zmiana naliczania odsetek maksymalnych, które od tej pory stanowią dwukrotność odsetek ustawowych bądź odsetek za opóźnienie.
Nowelizacja ustawy przewiduje również regulację w kwestii rekompensaty w kwocie 40 euro, która przysługuje wierzycielom z tytułu odzyskania należności. Po 1 stycznia 2016 roku kwota ta będzie naliczana od 1 zawartej umowy, bez względu na to, ile w jej ramach zostało wystawionych faktur, o ile umowa ta nie zastrzega, iż dane świadczenie będzie wykonywane w części – wówczas opóźnienie w zapłacie za każdą część będzie uprawniało wierzyciela do rekompensaty.
