Warunkowe umorzenie postępowania karnego to jedno z najłagodniejszych zakończeń postępowania karnego. Dla wielu osób to szansa na drugą szansę. Warto zatem pamiętać, aby nie podejmować zbyt pochopnie decyzji o dobrowolnym poddaniu się karze. Często bowiem jest tak, że osobie, której postawiono zarzut popełnienia przestępstwa, organ prowadzący postępowanie przygotowawcze, proponuje od razu „złoty środek”. Zazwyczaj przyjmuje on właśnie postać dobrowolnego poddania się karze i wydania wyroku bez przeprowadzenia rozprawy.
Jednak nie wszystko złoto co się świeci! Kodeks karny przewiduje, oprócz dobrowolnego poddania się karze, jeszcze coś takiego, jak warunkowe umorzenie postępowania karnego.
Co znajdziesz w artykule?
Jakie są przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego?
Warunkowe umorzenie postępowania polega na odstąpieniu od skazania i ukarania sprawcy uznanego za winnego przestępstwa. Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania zostały uregulowane w art. 66 kk. Zgodnie z tym przepisem, Sąd może warunkowo umorzyć postępowania karne, jeżeli:
- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,
- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
- postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Warunkowe umorzenie następuje na okres próby. Wynosi on od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
Należy pamiętać, że warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Kiedy można złożyć wniosek o warunkowe umorzenie postępowania?
Wiosek o warunkowe umorzenie postępowania może złożyć oskarżony lub jego obrońca.
Wniosek może zostać złożony już na etapie postępowania przygotowawczego. Jeżeli Prokurator uzna, że zostały spełnione przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie, to do Sądu zamiast aktu oskarżenia skieruje wniosek o wydanie wyroku warunkowo umarzającego (art. 336 k.p.k.). We wniosku Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego i, stosownie do okoliczności, wnioski co do dozoru kuratora.
Wniosek taki może zostać też złożony przez oskarżonego po rozpoczęciu przewodu sądowego. Nie ma konieczności, aby taki wniosek był pisemny. Wniosek oskarżonego może być też złożony ustnie na rozprawie. Jeżeli Sąd stwierdzi, że okoliczności przemawiają za warunkowym umorzeniem postępowania, to wyda taki właśnie wyrok (art. 414 k.p.k.).
Trzeba pamiętać, że orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania należy do wyłącznej kompetencji Sądu. Sąd musi być przekonany, że dla sprawcy już samo zastosowanie tego środka probacyjnego stanowi wystarczającą dolegliwość.
Jakie obowiązki nakłada Sąd przy warunkowym umorzeniu?
Wydając wyrok warunkowo umarzający postępowanie, Sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania. Obligatoryjnie Sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody. Należy też liczyć się z tym, że Sąd może orzec zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Ewentualnie, zamiast tych obowiązków może orzec nawiązkę ( art. 67 § 3 kk)
Inne obowiązki, które mogą zostać nałożone oskarżonego, to m.in. przeproszenie pokrzywdzonego, łożenie na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddanie się terapii uzależnień.
Sąd może także orzec zakaz prowadzenia pojazdów.
Kiedy nie stosuje się warunkowego umorzenia?
Warunkowe umorzenie postępowania karnego to atrakcyjna opcja, ale nie zawsze jest możliwa. Są sytuacje, w których sąd nie może albo nie powinien zastosować tego rozwiązania.
Warunkowego umorzenia nie stosuje się:
- do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności,
- gdy sprawca był wcześniej karany za przestępstwo umyślne,
- gdy wina i szkodliwość społeczna czynu są zbyt duże,
- gdy nie ma „pozytywnej prognozy kryminologicznej” – np. oskarżony nie okazuje skruchy, nie współpracuje z organami, ścigania, albo działał z premedytacją.
- gdy oskarżony się nie zgadza.
Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania
Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego oznacza, że sąd wznawia sprawę i toczy się dalej zwykły proces. Sąd przeprowadzi rozprawę i orzeka karę w zwykłym trybie.
Zgodnie z kodeksem postępowania karnego, Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli:
- sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny,
- uchyla się od dozoru,
- nie wykonuje nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego,
- nie wykonuje środka kompensacyjnego lub przepadku.
Sąd obligatoryjnie podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany — art. 68 kodeksu karnego.
Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Warunkowe umorzenie postępowania, a zaświadczenie o niekaralności
Bardzo ważne jest to, że w przypadku warunkowego umorzenia postępowania, sprawca przestępstwa nie zostaje wpisany do Krajowego Rejestru Karnego, jako osoba skazana. Znajduje się tam jedynie wpis co do osoby, wobec której umorzono warunkowo postępowanie. Może ona jednak uzyskać zaświadczenie o niekaralności.
Jakakolwiek wzmianka ulega wykreśleniu po upływie 6 miesięcy, od zakończenia okresu próby.
Pomoc Adwokata w sprawie karnej
Pomoc adwokata od prawa karnego dotycząca warunkowego umorzenia postępowania nie jest obowiązkowa, ale często bywa bardzo przydatna. Oto sytuacje, w których warto (lub nawet zdecydowanie trzeba) skorzystać z pomocy obrońcy:
Na etapie postępowania przygotowawczego w Prokuraturze
- Gdy prokurator rozważa warunkowe umorzenie, ale jeszcze nie ma decyzji — adwokat może złożyć odpowiedni wniosek i przekonać organ ścigania do takiego rozwiązania.
- Adwokat pomoże w negocjowaniu warunków, np. okresu próby, obowiązków czy nawiązki.
Przy składaniu wniosku o warunkowe umorzenie do Sądu
- Adwokat pomoże sformułować wniosek tak, by sąd miał podstawy do jego uwzględnienia.
- Wskaże dowody na tzw. pozytywną prognozę kryminologiczną – że sprawca nie popełni ponownie przestępstwa.
Potrzebujesz pomocy adwokata do spraw karnych? Skontaktuj się z nami.
