Dobrowolne poddanie się karze przez podejrzanego, jest swoistego rodzaju „ugodą” z prokuratorem, która pozwala na wspólne ustalenie wysokości kary oraz skierowanie przez prokuratora do Sądu wniosku o skazanie bez przeprowadzenia rozprawy sądowej. Wobec podejrzanego dobrowolnie poddającego się karze, z założenia prokurator występuje o niższy wymiar kary. Czy jednak dobrowolne poddanie się karze niesie dla podejrzanego zawsze same korzyści?
Dobrowolne poddanie się karze w świetle prawa
Instytucja dobrowolnego poddania się karze została uregulowana w art. 335 k.p.k. Skazanie bez rozprawy zawsze wymaga zgody dwóch stron: prokuratora, który kieruje wniosek do Sądu oraz samego oskarżonego. W wyniku tych uzgodnień zapada zawsze wyrok skazujący. Nie ma zatem możliwości, aby w ramach instytucji dobrowolnego poddania się karze w trybie art. 335 doszło do warunkowego umorzenia postępowania. Nie ma natomiast przeszkód, aby wniosek o skazanie bez rozprawy zawierał propozycję odstąpienia od wymierzenia kary, jeżeli jednocześnie znajdzie się w nim propozycja orzeczenia środka karnego, a także aby kara została nadzwyczajnie załagodzona oraz zawieszona.
Przesłanki do skazania bez przeprowadzenia rozprawy
Aby możliwe było skazanie bez przeprowadzenia rozprawy, konieczne jest wystąpienie łącznie przesłanek, o których mowa w art. 335 § 1 k.p.k.
- przyznanie się do winy i złożenie wyjaśnień (art. 335 § 1 zd. 1),
- w świetle złożonych wyjaśnień lub ewentualnie przeprowadzonych dowodów, okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
- zgoda oskarżonego rozumiana jako akceptacja uzgodnionych z prokuratorem kar lub środków karnych,
- zgodność z interesem pokrzywdzonego (zob. art. 335 § 1 zd. 4 in fine, art. 343 § 2),
- właściwa postawa oskarżonego, która wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.
W razie spełnienia przesłanek określonych w art. 335 § 1 prokurator, zamiast z aktem oskarżenia występuje do sądu z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków. Ostateczną decyzję o dobrowolnym poddaniu się karze podejmuje ostatecznie zawsze Sąd.
Trzeba również pamiętać, że możliwość skazania bez rozprawy, niezależnie od tego, czy wniosek składany jest w trybie 335 § 1 k.p.k. czy też 335 § 2 k.p.k., obejmuje jedynie wszystkie występki, a więc również czyny zagrożone karą pozbawienia wolności do 12 lat. Niedopuszczalne jest natomiast skazanie bez rozprawy w sprawach o zbrodnie. Jeżeli jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach (kumulatywny zbieg przepisów), żaden z tych przepisów nie może określać czynu zabronionego będącego zbrodnią.
Skazanie bez rozprawy co do zasady wyłączone jest w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu niezależnie od trybu, w jakim toczy się postępowanie, pozostaje jedynie możliwość złożenia przez oskarżonego wniosku o skazanie bez rozprawy na podstawie art. 338a k.p.k.
Konsekwencje dobrowolnego poddania się karze
Często oferta składana przez prokuratora wydaje się dla podejrzanego bardzo korzystna. Jednak bardzo ważne jest, aby podejrzany miał świadomość wszelkich konsekwencji, które związane są z wydaniem przez Sąd wyroku skazującego, a szybkie zakończenie postępowania nie było jedynym kryterium.
Po pierwsze, podejrzany powinien wiedzieć, że wyrażenie zgody na skazanie bez rozprawy oznacza jednocześnie wyłączenie możliwości pełnego odwołania się od wyroku wydanego w tym trybie i znaczne ograniczenie możliwości kwestionowania ustaleń faktycznych i wymiaru kary, co wynika z art. 447 § 5 k.p.k. Po wtóre, nazwisko skazanego pojawia się w rejestrze skazanych i pozostaje tam do momentu zatarcia skazania. Figurowanie w rejestrze skazanych oznacza niemożność zajmowania wielu stanowisk i utrudnienia w znalezieniu pracy, do których konieczne jest przedstawienia zaświadczenia o karalności. Skazanie uniemożliwia także podróż do krajów wymagających zaświadczenia o niekaralności przy składaniu wniosku wizowego.
Trzeba mieć również na uwadze odpowiednie postanowienia kodeksu postępowania cywilnego mówiące o tym, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Ma to istotne znaczenie w kontekście ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej, która przez taki wyrok zostaje jednoznacznie ustalona.
Czytaj także: Warunkowe umorzenie postępowania karnego – na czym polega, jak przebiega i jakie przynosi korzyści?
