Dobrowolne poddanie się karze i skazanie bez przeprowadzenia rozprawy w postępowaniu karnym

Dobrowolne poddanie się karze przez podejrzanego czy oskarżonego, jest swoistego rodzaju „ugodą” z prokuratorem lub Sądem, która pozwala na wspólne ustalenie wysokości kary. Daje możliwość szybkiego zakończenia procesu karnego. Czy jednak dobrowolne poddanie się karze, w każdej sytuacji niesie same korzyści? Warto rozważyć wizytę w Kancelarii Prawa Karnego i konsultację z obrońcą.

Jak, kiedy i gdzie złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze 

W polskim postępowaniu karnym istnieją trzy zbliżone, ale jednak odrębne instytucje umożliwiające wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania rozprawy i postępowania dowodowego:

• w trybie art. 335 kpk – dobrowolne poddanie się karze na etapie postępowania przygotowawczego, przed wniesieniem aktu oskarżenia, kiedy sprawę prowadzi prokurator
• w trybie art. 338a kpk – dobrowolne poddanie się karze złożone po skierowaniu do Sądu aktu oskarżenia, a przed doręczeniem zawiadomienia o terminie rozprawy, 
• w trybie art. 387 kpk – porozumienie procesowe stron w toku postępowania sądowego,

Mimo, że wszystkie powyższe uregulowania służą uproszczeniu i skróceniu postępowania, różnią się zakresem zastosowania, momentem złożenia wniosku i wymaganiami wobec stron. 

Art. 335 kpk – wniosek na etapie postępowania przygotowawczego 

Złożenie takiego wniosku możliwe jest przez oskarżonego lub jego obrońcę. Na tym etapie sprawy z inicjatywą może wyjść sam Prokurator.  W treści wniosku należy zaproponować karę i/lub środki karne. Oskarżony przyznaje się do winy. W świetle jego wyjaśnień wina ta nie budzi wątpliwości.  Uwzględnienie wniosku przez Prokuratora, powoduje, że zamiast aktu oskarżenia złoży wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary. Dzieje się to posiedzeniu sądowym, bez przeprowadzenia rozprawy. Należy wiedzieć, że korzystając z tego rozwiązania,  przy ewentualnej  apelacji od wyroku sądowego dochodzi do pewnych ograniczeń, wynikających z art. 447 k.p.k.  Oskarżony w apelacji nie będzie mógł kwestionować ustaleń faktycznych w oparciu o które wydano wyrok, a także nie będzie mógł zarzucić, że wysokości orzeczonej kary jest zbyt surowa. Prokurator, uzgadniając z oskarżonym treść wniosku, poucza go o treści art. 447 § 5 k.p.k. i zamieszcza się o tym adnotację w aktach sprawy. Przed podjęciem decyzji o złożeniu wniosku o dobrowolne, warto skonsultować się z Adwokatem. 

Art. 338a kpk – wniosek oskarżonego przed rozprawą

Możliwość zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku jest ograniczona w czasie. Wydanie wyroku skazującego na posiedzeniu, na wniosek oskarżonego, możliwe jest, gdy oskarżony przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy złoży w tym zakresie stosowny wniosek. Wniosek powinien mieć formę pisemną oraz spełniać wymogi określone w art. 387 k.p.k.  Oskarżony  powinien wskazać co najmniej propozycję kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego, jak też sposób rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu. Co ważne, w tym przypadku Sąd może uwzględnić wniosek bez konieczności uzyskania zgody Prokuratora. Sędzia może wydać wyrok na posiedzeniu tylko gdy oskarżonemu zarzucono popełnienie występku. 

Art.  387 kpk – dobrowolne poddanie się karze podczas rozprawy

Wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie określonej kary lub środka karnego, można także złożyć na rozprawie, ale nie później niż do zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej. Inicjatywa do wystąpienia z wnioskiem należy wyłącznie do oskarżonego. Rozpoznanie wniosku następuje co do zasady na rozprawie. Sąd może rozpoznać wniosek na posiedzeniu, decyzją Prezesa Sądu (art 339 § 3a kpk). Zgodnie z § 3 tego artykułu Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany.

Warunkiem uwzględnienia wniosku oskarżonego jest zgoda Prokuratora oraz brak sprzeciwu pokrzywdzonego, który musi zostać należycie powiadomiony o terminie rozprawy.Aby doszło do zastosowania przez Sąd tego dobrodziejstwa musi zostać też spełnionych szereg niezbędnych i kumulatywnie występujących warunków, o których mowa poniżej. 

Przesłanki do skazania bez przeprowadzenia rozprawy – art. 335 kpk

Aby możliwe było skazanie w trybie art. 335 § 1 k.p.k.:

• konieczne jest przyznanie się do winy i złożenie wyjaśnień (art. 335 § 1 zd. 1),
• w świetle złożonych wyjaśnień i przeprowadzonych dowodów, okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
• zgoda oskarżonego rozumiana jako akceptacja uzgodnionych z prokuratorem kar lub środków karnych,
• zgodność z interesem pokrzywdzonego (zob. art. 335 § 1 zd. 4 in fine, art. 343 § 2),
• właściwa postawa oskarżonego, która wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

Trzeba również pamiętać, że możliwość skazania bez rozprawy, niezależnie od tego, czy wniosek składany jest w trybie 335 § 1 k.p.k. czy też 335 § 2 k.p.k., obejmuje jedynie wszystkie występki,  czyli przestępstwa, których dolna granica zagrożenia ustawowego jest niższa niż 3 lata. 

Niedopuszczalne jest natomiast skazanie bez rozprawy w sprawach o zbrodnie, czyli przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Jeżeli jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach (kumulatywny zbieg przepisów), żaden z tych przepisów nie może określać czynu zabronionego będącego zbrodnią.

Skazanie bez rozprawy przewidziane w art. 335 kpk nie rozciąga się na etap wymierzania kary łącznej. Skazanie bez rozprawy co do zasady wyłączone jest w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. 

Przesłanki uwzględniania wniosku o poddanie się karze i wydanie wyroku skazującego w trybie art. 387 kpk

Aby sąd mógł uwzględnić wniosek:

• musi zostać złożony przez oskarżonego (może działać przez obrońcę),
• wniosek może zostać złożony do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej,
• prokurator musi wyrazić zgodę na zaproponowaną karę lub środek karny,
• pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy nie może wnieść sprzeciwu,
• oskarżony musi przyznać się do winy i nie może być wątpliwości co do prawdziwości jego wyjaśnień,
• zaproponowany wymiar kary lub środek karny muszą być współmierne do wagi czynu i stopnia winy,
• przestępstwo musi być zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności

Czy warto dobrowolnie poddać się karze? 

Jednym z najczęściej zadawanych pytań w sprawach karnych jest to, czy warto skorzystać z instytucji dobrowolnego poddania się karze? Czy złożyć wniosek o skazanie bez rozprawy? Niewątpliwie w niektórych sytuacjach warto to zrobić. Wszystko zależy jednak od konkretnych okoliczności i stanu faktycznego konkretnej sprawy. Bardzo ważne jest, aby oskarżony zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i sądowego miał świadomość wszelkich konsekwencji prawnych, jakie powstaną w wyniku przyjęcia na siebie odpowiedzialności karnej.

Pomoc Adwokata przed Sądem w sprawie dobrowolnego poddania się karze

Dobrowolne poddanie się karze z art. 335 k.p.k., art. 338a k.pk. czy art. 387 k.p.k. może się wydawać prostym i szybkim sposobem na zakończenie sprawy karnej. Jednak nawet ta procedura wiąże się z wieloma ważnymi skutkami prawnymi. Konsekwencje podjęcia niewłaściwej decyzji mogą być poważne. Właśnie dlatego wsparcie obrońcy z wyboru jest nie tylko przydatne, ale często kluczowe. Zachęcamy do skorzystania z pomocy doświadczonego adwokata do spraw karnych z naszej Kancelarii. 

Czytaj także: Warunkowe umorzenie postępowania karnego – na czym polega, jak przebiega i jakie przynosi korzyści?