Dobra osobiste człowieka i ich ochrona
Dobra osobiste każdego człowieka podlegają ochronie prawnej. Przysługują one na równi wszystkim ludziom i to bez względu na ich:
- cechy osobiste,
- wiek,
- poziom rozwoju,
- płeć,
- narodowość,
- wyznanie,
- wrażliwość,
- orientację seksualną itp.
Szkalowanie dobrego imienia
Jeżeli uważasz, że twoje dobra osobiste zostały naruszone, to możesz żądać m.in. zapłaty zadośćuczynienia. Ważne jest, aby pamiętać, że katalog dóbr osobistych ma charakter otwarty. To z kolei oznacza, że ocena, czy doszło do ich naruszenia, następuje na podstawie kryteriów obiektywnych.
Katalog dóbr osobistych
Zgodnie z przepisem art. 23 kodeksu cywilnego:
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Z pewnością jednak katalog ten nie jest zamknięty i ma charakter dynamiczny. Dzięki temu lista dóbr osobistych podlegających ochronie może się rozszerzać i dostosowywać do zmieniającej się rzeczywistości.
Do niniejszego katalogu można zatem zaliczyć przede wszystkim:
- Życie
- Zdrowie
- Nietykalność cielesną
- Integralność (wolność) seksualną
- Wolność
- Cześć i godność człowieka
- Prywatność
- Nazwisko, imię i pseudonim
- Stan cywilny
- Wizerunek
- Tajemnicę korespondencji
- Nietykalność mieszkania
- Prywatność
- Twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą
- Więzi rodzinne
- Tradycje rodzinne
- Kult pamięci po osobie zmarłej
Kiedy dochodzi do naruszenia dóbr?
Naruszenie takie następuje w wyniku czyjegoś bezprawnego działania lub zaniechania. Przez bezprawność należy rozumieć każde zachowanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Ważne jest, że ciężar dowodowy w tym zakresie spoczywa na sprawcy a nie poszkodowanym. To sprawca musi udowodnić, że jego działania było zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego.
Zachowanie sprawcy naruszenia ocenia się na podstawie kryteriów obiektywnych czyli:
- reakcji opinii społecznej;
- norm i zasad funkcjonujących w danym społeczeństwie.
Oznacza to, iż samo przekonanie osoby poszkodowanej o naruszeniu jej dóbr jest niewystarczające. Przekonanie to musi znaleźć odzwierciedlenie w reakcji opinii społecznej kształtującej normy i zasady w społeczeństwie.
Zadośćuczynienie i odszkodowanie za naruszenie dóbr osobistych
Jeżeli naruszono twoje dobra osobiste lub są one zagrożone cudzym działaniem, możesz żądać zaniechania tego działania. Dodatkowo możesz żądać podjęcia czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych. W szczególności możesz żądać, aby dana osoba złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.
Zadośćuczynienie
Ważne jest również to, że za naruszenie twoich dóbr przysługuje Ci prawo żądania zapłaty zadośćuczynienia. Możesz żądać także zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Odszkodowanie
Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, możesz żądać zapłaty odszkodowania. O odszkodowanie można starać się na zasadach ogólnych przewidzianych w kodeksie cywilnym.