Przesłanki rozwodu reguluje art. 56 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Z formalnego punktu widzenia rozwód należy definiować jako sposób rozwiązania małżeństwa przez Sąd. Żądanie rozwodu może nastąpić na wniosek jednego lub obojga małżonków. Dla orzeczenia rozwodu nie jest konieczna wcześniejsza separacja. Odmowa zgody na rozwód przez jednego małżonka nie wyklucza możliwości uzyskania rozwodu.
Oto skrótowe podsumowanie kluczowych informacji w formie jednozdaniowych punktów:
- Rozwód to sądowe rozwiązanie małżeństwa na wniosek.
- Pozew składa się do właściwego Sądu Okręgowego z załącznikami.
- Wpis sądowy wynosi 600 zł (mniej przy zgodnym rozwodzie), z możliwością zwolnienia.
- Podstawą rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia.
- Sąd może odmówić rozwodu ze względu na dobro dzieci, zasady współżycia lub winę wnioskodawcy.
- Pozew rozwodowy może być z orzeczeniem winy lub bez.
- Orzeczenie winy wpływa na możliwość uzyskania alimentów.
- Rozwód skutkuje ustaniem wspólności majątkowej i rozstrzygnięciem spraw dzieci.
Co znajdziesz w artykule?
Wymogi formalne pozwu w sprawach rozwodowych.
Aby mogło dojść do rozwodu, muszą zostać spełnione pewne warunki. Przede wszystkim niezbędne jest złożenie pozwu rozwodowego. Powództwo należy wytoczyć przed Sądem Okręgowym właściwym dla ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania (niezameldowania) małżonków, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze mieszka. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest Sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma — sąd miejsca zamieszkania powoda.
Pozew można sporządzić samodzielnie, lecz jeśli obawiamy się popełnienia błędów bądź niedostatecznie znamy prawo w tym zakresie, warto tę czynność zlecić prawnikowi od spraw rozwodowych.
Konieczne jest również dołączenie do pozwu odpisu aktu małżeństwa, a w przypadku posiadania dzieci — dodatkowo odpisu aktu ich urodzenia. Odpisy tych dokumentów uzyskuje się w Urzędzie Stanu Cywilnego.
Koszt wpisu sądowego wynosi 600 zł, przy czym połowa tej kwoty zarządzana jest od strony przeciwnej. W przypadku, gdy obie strony chcą rozwodu bez orzekania o winie, koszt wpisu sądowego wynosi 300 zł, natomiast nadpłata zostaje przez sąd zwrócona.
Czy możliwe jest zwolnienie z obowiązku uiszczania wpisu sądowego w sprawie o rozwód?
Warto pamiętać, iż istnieje możliwość zwolnienia z obowiązku wyżej opisanej kwoty wpisu sądowego. W tym celu należy przygotować wniosek o zwolnienie od kosztów, do którego konieczne jest dołączenie zaświadczenia o zarobkach bądź zaświadczenia z Powiatowego Urzędu Pracy (PUP), a także przygotowanie zestawienia zarobków oraz kosztów uzasadniające żądanie zwolnienia z obowiązku opłaty sądowej. Należy pamiętać, że do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych trzeba dołączyć wypełnione „oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”. Oświadczenie jest składane na urzędowym formularzu, który można otrzymać w każdym Sądzie. Można je także znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości, pod adresem: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/
Pozytywne i negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu. Jak uzyskać rozwód?
Zgodnie z art. 56 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Sąd orzeknie rozwód:
§ 1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Sąd odmówi orzeczenia rozwodu:
§ 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Przesłanki pozytywne rozwodu. Trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.
Sąd może orzec rozwód tylko wówczas, jeśli wystąpiły pozytywne przesłanki rozwodowe. Sąd bada zatem z urzędu czy nastąpił trwały i zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. Należy przez to rozumieć brak więzi duchowej i emocjonalnej, brak więzi fizycznych oraz brak wspólnego gospodarstwa domowego. Warto pamiętać, że nawet jeżeli małżonkowie w czasie rozwodu zamieszkują razem, to w wyniku rozpadu więzi zazwyczaj osobno gospodarują budżetem.
Kiedy mamy do czynienia z trwałością rozkładu małżeństwa?
Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie określają konkretnego czasu, po upływie, którego można przyjąć, że nastąpił rozpad małżeństwa. Trwałość to sytuacja, w której nie ma realnych szans na odbudowanie związku. Oznacza to, że rozkład nie jest chwilowy — np. w wyniku kłótni czy tymczasowego kryzysu. Z tego też powodu, im dłużej trwa rozpad (np. kilka lat), tym bardziej Sąd skłania się ku uznaniu go za trwały. Krótki czas (np. kilka miesięcy) może nie być wystarczający, chyba że okoliczności jednoznacznie wskazują, że nie ma już szans na pojednanie (np. nowy związek, agresja, przemoc, uzależnienia, itp.).
Rozwód często poprzedza separacja faktyczna. Separacja faktyczna to rzeczywisty, nieformalny rozkład pożycia małżeńskiego, czyli sytuacja, w której małżonkowie nie mieszkają razem, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, nie ma między nimi współżycia seksualnego i nie utrzymują więzi emocjonalnych. Choć sama w sobie nie rodzi skutków prawnych, może mieć znaczenie dla postępowania rozwodowego. Okres separacji nie ma większego znaczenia.
Przykład z życia:
Pani Anna i Pan Krzysztof mieszkają osobno od prawie 2 lat. Nie prowadzą wspólnego budżetu, nie spędzają ze sobą czasu ani żadnych uroczystości. Każde ma swoje życie. Nie składali wniosku o rozwód ani separację, ale de facto już od dawna są osobno. To klasyczny przypadek separacji faktycznej.
Przesłanki negatywne rozwodu. Kiedy Sąd nie może orzec rozwodu?
Istnieją jednak sytuacje, w których Sąd nie dopuści do rozwodu mimo spełnienia wyżej wymienionych warunków. Stanie się tak wówczas, gdy w wyniku rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu wspólnego pożycia.
Przykład z życia:
Małżonkowie mają 2-letnią córkę i 3-letniego syna. Jedno z dzieci jest ciężko chore. Ojciec wyprowadził się nagle, bez uprzedzenia i chce rozwodu. Sąd ustalił jednak, że rozwód pogłębiłby destabilizację emocjonalną dziecka, które już teraz przeżywa silny stres związany z rozstaniem rodziców. W takiej sytuacji sąd może uznać, że dobro dziecka stoi na przeszkodzie rozwodowi.
Przykład z życia:
Żona zdradziła ciężko chorego męża. Czuje, że się zakochała i chce się rozwieść, żeby zacząć nowe życie z kochankiem. Mąż potrzebuje stałej opieki, pozostaje w trudnej sytuacji życiowej i finansowej. Sąd może uznać, że rozwód w tej sytuacji byłby niehumanitarny i sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Rodzaje pozwów rozwodowych
Pozew o rozwód można wnieść z orzeczeniem o winie lub bez orzeczenia o winie. W zależności od tego, którą z tych dwóch opcji wybierzemy, różne będą skutki prawne rozwodu.
Pozew o rozwód: orzeczenie rozwodu z winy małżonka
W tym przypadku pozew rozwodowy powinien zawierać dokumentację stanowiącą dowód winy małżonka. Mogą to być bilingi telefoniczne, SMS-y, maile, zeznania świadków itp.
Zgodnie z orzeczeniami Sądów Okręgowych, małżonek może zostać uznany wyłącznie za winnego rozpadowi pożycia małżeńskiego wskutek wystąpienia następujących okoliczności:
- agresja w stosunku do współmałżonka: pobicia, naruszenie nietykalności cielesnej, zniewaga słowna, poniżanie godności osobistej, używanie wulgarnych słów, itp.
- nieetyczne postępowanie małżonka po zawarciu związku małżeńskiego: czynności wysoce niemoralne, np. popełnienie przestępstwa,
- nieprzyczynianie się małżonka do utrzymania rodziny w sposób wystarczający – nieróbstwo,
- zaniedbanie rodziny, domu i najbliższych przez małżonka,
- nadużywanie przez małżonka alkoholu – pijaństwo,
- niewierność małżonka.
Po wydaniu przez sąd wyroku z orzeczeniem o winie istnieje możliwość ubiegania się o alimenty nie tylko dla dziecka, ale również dla siebie, jeśli rozwód będzie skutkował istotnym pogorszeniem się sytuacji materialnej małżonka niewinnego.
Warto jednak pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego jeden z małżonków może zostać uznany za współwinnego, nawet jeżeli jego wina rozkładu pożycia była niewielka. Małżonek, który zawinił powstanie jednej z wielu przyczyn rozkładu, musi być uznany za współwinnego, chociażby drugi małżonek dopuścił się wielu, i to cięższych, przewinień (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2000 r., sygn. V CKN 323/00, LEX nr 52485)
Pozew o rozwód bez orzeczenia o winie
Do niezawinionych przyczyn rozpadu małżeństwa zalicza się m.in.:
- różnice i niezgodność charakterów,
- różnice światopoglądowe: kwestie polityczne, religijne, społeczne
W tym przypadku sprawy rozwodowe są krótsze niż te z orzeczeniem o winie. Trudniej natomiast uzyskać alimenty inne niż te na dziecko. Należy jednak wiedzieć, iż jeśli małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, znajduje się w niedostatku, może wnioskować o dostarczenie przez drugiego małżonka środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego, a także możliwościom zarobkowym i majątkowym strony zobowiązanej.
Jakie są skutki prawne rozwodu?
Bez wątpienia rozwód to nie tylko rozstanie emocjonalne, ale zmiana sytuacji prawnej obu małżonków:
- byli małżonkowie, nie są już rodziną w świetle praw,
- z chwilą uprawomocnienia się wyroku ustaje wspólność majątkowa małżeńska,
- Sąd w wyroku rozwodowym musi rozstrzygnąć o sprawach dzieci: władzy rodzicielskiej, alimentach, ewentualnie kontaktach.
Jeśli stoisz przed wyzwaniem rozwodu i potrzebujesz profesjonalnej pomocy prawnej, serdecznie zapraszamy do kontaktu z naszym Adwokatem Rodzinnym w celu umówienia się na poradę prawną.
Osoby poszukujące wsparcia prawnego na terenie Warszawy mogą skorzystać z doświadczenia Kancelarii Adwokackiej Bartosza Obrębskiego, specjalizującej się m.in. w sprawach rodzinnych i rozwodowych prowadzonych z poszanowaniem emocjonalnej sytuacji stron.
