Zachowek jest częścią majątku należnego spadkobiercom ustawowym. Przysługuje on mimo pominięcia ich w testamencie przez spadkodawcę. Jeśli osoba dziedzicząca całość nie chce zapłacić zachowku, należy złożyć pozew do sądu. Jak to zrobić?
Tytułem wstępu należy przypomnieć, czym jest zachowek i komu przysługuje. Zachowek należy się członkom rodziny zmarłego. Mimo wykluczenia przez testament żona czy dzieci mają prawo do części masy spadkowej. Zachowek jest to ułamkowa część należnego spadku. Według polskiego prawa spadkobiercy mają prawo do 1/2 lub 2/3 należnego spadku, które stanowią zachowek. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy zmarły przekazał w testamencie majątek osobie trzeciej. Żona czy zstępni (dzieci) mają prawo do zachowku do 5 lat od momentu ogłoszenia testamentu. Po wyliczeniu zachowku osoba dziedzicząca całość według testamentu ma obowiązek zapłaty zachowku. Jeśli tego nie zrobi, można wystosować przeciwko niej pozew sądowy.
Czym jest pozew o zachowek?
Pozew o zapłatę zachowku jest klasycznym pismem procesowym. Pismo powinno zostać przygotowane zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego. W treści musi się znaleźć między innymi data pozwu, czy dokładne dane pozwanego. Nie może zabraknąć również wyliczeń samego zachowku, czyli przedmiotu sporu. Powód – osoba składająca pozew musi wykazać dokładnie kwotę, której dotyczy roszczenie. Jak obliczyć zachowek? Najpierw należy zliczyć wartość całej masy spadkowej. Następnie pozew o zachowek musi wskazywać kwotę ułamkową należną pominiętym w testamencie spadkobiercom. Zachowek wynosi 1/2 lub 2/3 należnego udziału w spadku. W przypadku małżonka i dzieci dziedziczą oni w częściach równych, ale udział żony lub męża zmarłego nie może być mniejszy niż 1/4. Rodzice zmarłego mają prawo do 1/4 należnego spadku. Jednak należy pamiętać, że udział rodziców wynosi ¼ tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał dzieci i wnuków. Pozew składa się następnie we właściwym sądzie.
Odpowiednio skonstruowany pozew musi zawierać datę wymagalności. Potwierdza ona, czy roszczenie jest zasadne np.: czy nie nastąpiło przedawnienie zachowku. Następnie wskazywany jest sąd właściwy. Zgodnie z przepisami jest to sąd miejsca zamieszkania spadkodawcy. Czasem jednak z różnych względów nie można ustalić adresu zmarłego. Dlatego adresatem pozwu jest wtedy sąd miejsca, w którym znajduje się majątek zmarłego. Nawet błędnie złożony pozew zostanie przekazany do właściwego organu. Niestety, poszukiwanie właściwego sądu wydłuża całe postępowanie.
Pozew musi zawierać dane powoda i pozwanego, w tym PESEL. Warto zwrócić uwagę na adres do korespondencji. Niewłaściwe dane spowodują utrudnienia w przekazywaniu informacji. Skutkować to może wydłużeniem postępowania, a nawet jego umorzeniem. Bardzo ważnymi elementami pozwu są dowody i uzasadnienie.
- zabezpieczanie spadku – dowiedz się, jak zabezpieczyć majątek spadkowy.
Sprawy o zachowek – uzasadnienie
Pozew musi zawierać konkretną kwotę należną powodowi. Podaje się następnie uzasadnienie roszczenia, czyli pokrewieństwo ze zmarłym. Warto podać, czy u powoda występuje trwała niezdolność do pracy. Drugi czynnik jest szczególnie ważny, gdyż zwiększa wartość zachowku z 1/2 do 2/3. Przyjmując zasadę, że sąd zna prawo, nie musimy powoływać się na konkretne przepisy prawa. Prawo do zachowku należy udokumentować. Do pozwu warto załączyć dowody:
- akt zgonu spadkodawcy,
- postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
- akt stanu cywilnego wykazujący pokrewieństwo,
- umowę
Na samym końcu podpisuje się pozew i dodaje załączniki. Zalicza się do nich m.in. opłaty sądowe.
Ile kosztuje pozew o zachowek?
Wysokość opłaty sądowej do sprawy o zachowek zależy od wysokości przedmiotu sporu. Jeśli żądany zachowek jest nie większy niż 20 tys. zł, opłata może wahać się od 30 do 1000 zł. Natomiast gdy zachowek jest większy niż 20 tys. zł, to opłata wynosi 5% wartości sporu. Dla przykładu żona wnosi o 30 tys. zł zachowku. O tej kwoty zostanie naliczone 5% opłaty sądowej – 1 500 zł. Opłaty dokonać można w kasie sądowej lub przelewem. Z opłaty sądowej można zostać częściowo lub całkowicie zwolnionym w wyjątkowych sytuacjach. Dzieje się tak, jeśli np.: uiszczenie opłaty przez powoda znacząco przekracza jego możliwości finansowe. Do kosztów sądowych dolicza się koszty biegłych, którzy mogą określić wysokość masy majątkowej i zachowku.
Dlaczego warto skorzystać z pomocy prawnika? Radca prawny, Adwokat nie tylko może pomóc w napisaniu pozwu. Dodatkowo powoła biegłych w przypadku wątpliwości dotyczących wartości zachowku. Poza tym w przypadku wygranej powód (osoba składająca pozew) otrzyma zwrot kosztów rozprawy, a w tym kosztów pełnomocnika. Należy jednak pamiętać, że koszty pełnomocnika i ich zwrot są limitowane wartością przedmiotu sporu.
