Polski rynek finansowy jest niezwykle bogaty w mało bezpieczne oferty drobnych pożyczek oraz kredytów z tak zwanych “chwilówek”. Fajnie brzmiące reklamy czy chwytliwe slogany oślepiają potencjalnych klientów szybkim uzyskaniem pomocy gotówkowej, bez stosowania żadnych zasad dotyczących weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorców. Konsekwencją tego jest później to, że zamiast 1500 złotych, pożyczkobiorca jest zmuszony oddać firmie pożyczkowej dużo większą kwotę, niż powinien. I zazwyczaj “łatwa kasa” wpędza konsumenta w ogromne problemy finansowe oraz prawne.
Niewiele osób wie, że istnieją pewne zapisy i postanowienia, które nie powinny (a nawet nie mogą) znaleźć się w umowie pożyczkowej czy kredytowej. Chodzi o klauzule niedozwolone, czyli abuzywne. Dowiedz się więcej na ich temat, czytając ten artykuł.
Pożyczka popularniejsza od kredytu
Firmy pożyczkowe kuszą swoich klientów atrakcyjnymi produktami, które nie wymagają od nich żadnych dokumentów czy zaświadczeń o dochodach. Co więcej, żeby dostać pożyczkę, wystarczy tylko mieć ze sobą dowód osobisty. To sprawia, że obecnie właściwie każdy może dostać pożyczkę.
Kto pożycza pieniądze?
Zanim jednak przejdziemy do specyfiki umowy pożyczkowej, warto zapoznać się ze szczegółami mówiącymi o wzrastającej tendencji zaciągania pożyczek gotówkowych. Z oferty szybkiej pożyczki od instytucji bankowych, jak i tych pozabankowych skorzystało już kilkanaście milionów Polaków. Co więcej, wielu naszych rodaków widnieje w Krajowym Rejestrze Dłużników, właśnie przez pożyczki.
Procedura aplikacyjna pożyczki
Znaczny wpływ na popularność chwilówek w firmach pożyczkowych ma mało skomplikowana procedura aplikacyjna. Zazwyczaj przez wszystkie etapy wnioskowania można przejść online – bez wychodzenia z domu. A wiele firm działa tylko i wyłącznie w Internecie.
Od wniosku do umowy o pożyczkę
Pierwszym krokiem, jaki trzeba wykonać, starając się o pożyczkę, jest wejście na stronę firmy i wybranie odpowiednich parametrów pożyczki (kwota i czas kredytowania). Na podstawie tych informacji, system generuje wniosek, w którym klient musi podać swoje dane oraz wyrazić zgodę na ich przetwarzanie. Następnie, po dosłownie kilku minutach, klient drogą elektroniczną otrzymuje decyzję. Podpisuje umowę i czeka na przelew środków przez firmę pożyczkową na wskazane przez siebie konto.
Jakie informacje powinny znaleźć się w umowie o pożyczkę?
Zanim przejdziemy do klauzul niedozwolonych (abuzywnych) w umowach, warto dowiedzieć się, co powinna zawierać umowa, żeby wywołała skutki prawne.
Najważniejsze jest wskazanie i oznaczenie stron stosunku. W przypadku osoby fizycznej (czyli przysłowiowego Kowalskiego), niezbędne jest podanie danych osobowych i teleadresowych. Z kolei firma pożyczkowa powinna podać nazwę firmy, NIP oraz dokładny adres swojej siedziby. W umowie powinna znaleźć się również informacja odnośnie okresu kredytowania, liczby rat razem z harmonogramem spłaty długu, całkowitych kosztach i ewentualnych dodatkowych kosztach np.: prowizji. Klient powinien zadbać również o zawarcie w umowie informacji o możliwości wcześniejszej spłaty pożyczki lub wydłużenia terminu spłaty. To też pozwoli uniknąć problemów z firmą pożyczkową.
Co to jest klauzula niedozwolona, czyli abuzywna?
Przeciwieństwem zapisów, które powinny być zawarte w umowie pożyczkowej, są tak zwane klauzule niedozwolone. Są to zapisy, które w sposób rażący naruszają wszelkie prawa konsumenta oraz zasadę równości stron stosunku. Stosowanie tych utrudnień wynika z potrzeby ochrony praw klienta przed nieuczciwymi firmami pożyczkowymi.
Klauzule abuzywne w umowach pożyczkowych a prawo
Przepisy prawa nie określają wszystkich klauzul niedozwolonych. Dlaczego? Bo nie jest to możliwe. Co jakiś czas na listę prowadzoną przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpisywane są nowe obostrzenia. Kodeks cywilny (art. 3851 k.c.) wskazuje tylko najczęściej pojawiające się klauzule niedozwolone. Inne zapisy kontroluje sąd. To właśnie on może postanowić o tym, czy dany zapis swoją specyfiką oraz treścią może być uznany za klauzulę niedozwoloną.
Na co więc warto uważać?
O uznanie klauzuli za niedozwoloną każdy może wnioskować do sądu. To w interesie konsumenta leży udowodnienie swojej racji oraz walka z nieuczciwą firmą pożyczkową. Przed zawarciem umowy z pożyczkodawcą warto, jest więc dokładnie przeczytać umowę, a w razie jakichkolwiek wątpliwości jej treść przeanalizować z prawnikiem.
Klauzule niedozwolone w umowach pożyczkowych – przykłady
Chwilówki to pożyczki krótkoterminowe np.: na miesiąc i na stosunkowo niskie kwoty. Osobami, które najczęściej korzystają z tego typu pomocy finansowej, są konsumenci, którym bank nie udzieli kredytu np. ze względu na status dłużnika czy brak zdolności kredytowej. Dobrym przykładem klauzuli niedozwolonej jest sprawa prowadzona przez UOKiK ze spółką z grupy Złotówka (tj. Spółce Złotówka Bis, Złotówka Duo oraz Złotówka Three). Firmy te oferują swoim klientom pożyczki gotówkowe. Jednym z zarzutów postawionych firmie pożyczkowej dotyczył rolowania pożyczek. Firma próbowała ominąć przepisy ustawy o kredycie konsumenckim.
Jedna z wymienionych wyżej spółek z grupy Złotówka udzielała pożyczek klientom na kilkaset złotych i pobierała prowizję od jej udzielania. A w przypadku gdy, klient miał trudności w spłacie rat pożyczki, pokrewne spółki proponowały klientowi wsparcie finansowe na pokrycie zadłużenia. Pieniądze po zawarciu kolejnej umowy nie trafiały do rąk klienta, tylko do pożyczkodawcy. A z kolei konsument spłacał cały czas koszty kolejnych zaciągniętych przez niego zobowiązań. I w tym przypadku Złotówka generowała cały czas dochód, a klienta dług, zamiast maleć – nieustannie wzrastał.
Przykład nr 1
Na przykład: emerytka pożyczyła 400 złotych, których nie spłacała. Po przedstawieniu „atrakcyjnej oferty” klientka co miesiąc zawierała z firmą pożyczkową nowe umowy i pobrała od emerytki łącznie kwotę 960 złotych samych opłat. Czyli blisko 2 razy więcej niż pożyczyła.
Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim – art. 36c: jeżeli klient nie spłacił pożyczki w terminie 120 dni i zaciąga kolejną pożyczkę, jest chroniony – wszystkie potrącone w tym czasie opłaty muszą zmieścić się w limicie kosztów poza odsetkowych naliczanych od kwoty pierwszego kredytu. Ten zapis ma na celu całkowicie usunąć rolowanie, czyli zadłużanie się, po to, żeby spłacić poprzednie zobowiązania finansowe.
Przykład nr 2
Kolejnym przykładem jest prowadzone przez UOKiK postępowanie przeciwko firmie Euroexpert. Zarzuty dotyczą: sytuacji, gdy przy wcześniejszej spłacie pożyczki przez klienta spółka zachowywała całość pobranych wcześniej opłat związanych z przygotowaniem umowy. Zgodnie z przepisami prawa, zwrot taki powinien obejmować wszystkie naliczone przez kredytodawcę opłaty do czasu, gdy umowa nie będzie już realizowana.
Równość podmiotów
Klauzula niedozwolona w umowach pożyczkowych może wynikać z tego, że wyłącza ona lub ogranicza odpowiedzialność względem klienta za wyrządzoną szkodę. Przyznaje prawo oceny zgodności sposobu wykonywania świadczenia z umową firmie udzielającej pożyczki. Zapisy umowy nie mogą uprawniać do zmiany treści dokumentu tylko przedsiębiorcy. Klauzule niedozwolone w sposób znaczący przyczyniają się do coraz to większej ochrony prawa pożyczkobiorców.
