Podczas zawierania umowy często zdarza się, że wpłacamy pewną kwotę pieniężną. W umowie może być mowa o zadatku albo zaliczce. O tym, czy wpłacamy zaliczką lub zadatek decydują same strony umowy. Ważne, że nie są to pojęcia tożsame zakresowo. Zatem to, to, czy wpłacimy zaliczkę lub zadatek ma znaczenie. Pojawia się więc pytanie, co jest zwrotne, zaliczka czy zadatek ?
Co to jest zadatek ?
Zadatek to dodatkowe postanowienie umowne, którego głównym celem jest zwiększenie prawdopodobieństwa, że umowa zostanie wykonana zgodnie z jej treścią. Zadatek może być dany przede wszystkim w formie sumy pieniężnej. Może być także dany w formie określonych rzeczy. Ważne, że zadatek nie musi być dany równolegle z zawarciem umowy. Strony mogą bowiem postanowić, że wręczenie zadatku nastąpi już po zawarciu umowy.
Czy zadatek podlega zwrotowi ?
Przepis art. 394 § 1 k.c. określa skutki wpłacenia zadatku w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron. Strona, która otrzymała zadatek, może go zatrzymać, w przypadku niewykonania umowy przez drugą stronę. Jeżeli natomiast sama dała zadatek, to może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Odpowiadając na pytanie, co to jest zadatek ? To należy wskazać, że jest to rodzaj zabezpieczenia wykonania umowy. Stanowi odszkodowania za ewentualne niewykonanie umowy.
Od tej zasady istnienie wyjątek. Jeżeli niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, zadatek powinien być zwrócony. Nie można żądać także zadatku w sumie dwukrotnie wyższej.
Jeżeli doszło do wykonania umowy, to zadatek podlega zaliczeniu na poczet świadczenia. W przypadku, gdy takie zaliczenie nie jest możliwe, zadatek podlega zwrotowi. Dzieje się tak wtedy, gdy zadatek i świadczenie główne umowy są innego rodzaju.
Odpowiadając zatem na pytanie, czy zadatek jest zwrotny ? To, co zasady, nie. Chyba że strony w umowie umówiły się inaczej.
Zaliczka — definicja
Kodeks cywilny nie definiuje pojęcia zaliczki. Skutków uiszczenia zaliczki należy jednak szukać w przepisach kodeksu cywilnego. Mianowicie w przepisach o umowach wzajemnych.
Co to jest zaliczka ?
Skoro nie ma definicji zaliczka, to jak ocenić, czy zaliczka jest zwrotna ? Zaliczka to niewątpliwie kwota pieniędzy, która jest wręczana przez jedną ze stron, przy zawieraniu umowy. Wysokość zaliczki określają strony umowy. W razie wykonania umowy zaliczka zostaje zaliczona na poczet ceny.
Czy zaliczka jest zwrotna ?
Skutków wręczenia zaliczki należy szukać w przepisach kodeksu cywilnego. Konkretnie w przepisach regulujących kwestię umów wzajemnych.
Umowa wzajemna to umowa, w której obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Zatem w przypadku rozwiązania lub odstąpienia od umowy wzajemnej strony obowiązują się zwrócić sobie wszystko, co od siebie otrzymały. Zaliczka jest zatem takim świadczeniem, które podlega zwrotowi przez stronę, która ją otrzymała.
Co więcej, gdy zaliczka pochodzi od konsumenta, zwrot na jego rzecz powinien nastąpić niezwłocznie.
Na zasadach ogólnych można żądać naprawienia szkody, wynikłej z niewykonania zobowiązania.
Różnice między zadatkiem a zaliczką
Różnice między zadatkiem a zaliczką są zasadnicze. Zaliczka jest zawsze zwrotna. Jest to część umówionej ceny. Jeżeli umowa zostaje wykonana, to zaliczka podlega zaliczeniu na część świadczenia. Jeżeli realizacja umowy nie dojdzie do skutku, zaliczkę trzeba zwrócić.
Zgodnie z art. 494 kodeksu cywilnego, strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko to, co otrzymała od niej na mocy umowy. Do zaliczki nie stosuje się zasad dotyczących przypadku zadatku ani obowiązku jego zwrotu w podwójnej wysokości.
Zadatek ma na celu zabezpieczenie wykonania umowy. Chodzi o zwiększenie prawdopodobieństwa jej wykonania. Gdy strony postanowią umowę rozwiązać, to zadatek powinien być zwrócony.
Jak umowa została wykonana, zadatek jest zaliczany na poczet świadczenia strony, która go dała.
W przypadku niewykonania umowy, z uwagi na rezygnację strony, która zadatek dała, zadatek przepada na rzecz drugiej strony.
Jeżeli zaś, do zawarcia umowy nie doszło z przyczyn leżących po stronie biorącej zadatek, strona dająca zadatek może od umowy odstąpić. Może żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
