Zachowek po rodzicach należy się dzieciom, jeśli zostały wykluczone z dziedziczenia przez testament. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Jednym z nich jest wydziedziczenie dziecka. Kiedy dzieciom przysługuje zachowek po tacie lub mamie, a kiedy nie?
Na wstępie warto wspomnieć, czym jest zachowek? Spadkobiercy, czyli dzieci, wnuki, a nawet rodzice zmarłego mogą zostać wykluczeni z dziedziczenia przez testament. Przykładowo ojciec pozostawił cały majątek konkubinie. W tej sytuacji przysługuje ustawowym spadkobiercom zachowek. Jest to ułamkowa część należnego spadku po zmarłym. Jak obliczyć zachowek? Jest on obliczany z należnej masy spadkowej. W skład spadku wchodzą wszystkie dobra zostawione przez zmarłego. Do spadku doliczane są darowizny dokonane za życia oraz zapisy windykacyjne. Z otrzymanej kwoty wydzielana jest część należnego spadku. Od uzyskanej części spadkobierca otrzymuje 1/2 lub 2/3 jej wartości.
Zachowek po rodzicach – ile otrzymują dzieci?
Zwyczajowo dzieci dziedziczą po równo z małżonkiem zmarłego. Przykładowo, jeśli zmarły miał żonę i dwójkę dzieci, to każdemu spadkobiercy należy się 1/3 majątku. Od tej części naliczany jest zachowek. Jego wysokość to:
1/2 należnego spadku – w przypadku dzieci dorosłych,
2/3 należnego spadku – w przypadku dzieci małoletnich lub osób trwale niezdolnych do pracy.
W sytuacji, gdy zmarły pozostawił np.: pięcioro dzieci, małżonek dostaje nie mniej niż 1/4 spadku. Pozostała część dzielona jest pomiędzy dzieci. Każde z dzieci otrzymuje odpowiedni 3/20 spadku. Od tej części naliczany jest zachowek – 1/2 lub 2/3 należnego spadku.
Zachowek po ojcu
Punktem wyjścia jest ustalenie, czy tato pozostawił testament. Jeśli istnieje testament, dzieciom należy się zachowek. Wysokość zachowku po tacie zależy od tego, ile osób jest uprawnionych do zachowku. Zależy więc od tego, ile miał dzieci. Wysokość zachowku zależy też od tego, czy ojciec był żonaty. Mowa jest o żonie bez orzeczenia o rozwodzie. W takim wypadku małżonce również należy się zachowek, co zmniejsza wartość zachowku dzieci.
W przypadku, gdy zmarły nie zostawił testamentu, dzieci dziedziczą według ustawy. Sytuacja zmienia się, gdy ojciec za życia dokonał darowizny na rzecz jednego z rodzeństwa, a pozostałe nie nic nie otrzymały po śmierci. W tym wypadku dzieci mają prawo do zachowku od darowizny.
Zachowek po matce
Zachowek po matce ustala się podobnie, jak zachowek po ojcu. Zachowek po rodzicach zależy również od ich sytuacji małżeńskiej. W przypadku sądowego orzeczenia separacji lub rozwodu tata nie dziedziczy ustawowo po mamie. Oznacza to, że nie ma on prawa do zachowku. Co jednak z sytuacją dzieci, gdyby w testamencie mama zostawia schedę konkubentowi, z którym żyła ? W tej sytuacji dzieci mają prawo do zachowku. Ustawowo każde z nich odziedziczyłoby równą część, gdyby nie testament. Od należnej części naliczany jest zachowek w wysokości 1/2 lub 2/3.
Zachowek nie zawsze się należy
Pierwszym czynnikiem likwidującym prawo do zachowku jest wydziedziczenie dziecka. Zachowku nie otrzymują również osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek. Prawa do zachowku pozbawione są też dzieci, które otrzymały darowizny za życia taty czy mamy. Jednak należy pamiętać, ze wartość darowizny musi być co najmniej równa wysokości zachowku. Prawa do zachowku zostają pozbawione również dzieci niegodne. Przykładem może być osoba znęcająca się nad rodziną lub popełniająca przestępstwo przeciwko zdrowiu i życiu członka rodziny. Więcej informacji na ten temat znaleźć można w artykule „Kiedy nie należy się zachowek?”.
Zachowek po rodzicach jest uwarunkowany wieloma zmiennymi. W tak skomplikowanych sprawach warto skorzystać z pomocy Adwokata, Radcy prawnego czy kancelarii prawnej. Radca prawny pomoże wyliczyć wartość zachowku czy złożyć pozew o zachowek.
