Śmierć w rodzinie to sytuacja, w której musimy zmierzyć się nie tylko z trudnymi emocjami. Do rozstrzygnięcia pozostają także kwestie majątkowe. Kto dziedziczy spadek po zmarłym? Czy stwierdzenie nabycia spadku następuje na mocy ustawy? Czy dzieje się to na podstawie testamentu? Czy przyjąć spadek, czy raczej go odrzucić? I czy odrzucenie spadku oznacza też rezygnację z żądania zachowku? W tym artykule omówimy szerzej kwestię: skutków prawnych zrzeczenie się spadku a zachowek.
- Spadkobierca może odrzucić należny mu spadek, w ustawowym terminie.
- Żeby odrzucić spadek, trzeba złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed Notariuszem lub w Sądzie.
- Oświadczenie o odrzuceniu spadku powoduje utratę prawa do zachowku.
- Prawo do zachowku przechodzi na spadkobierców ustawowych osoby, która spadek odrzuciła.
- Prawa do spadku można się także zrzec poprzez zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, za życia spadkodawcy.
- Przez zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia traci się jednocześnie prawa do zachowku. Prawo do zachowku nie przechodzi na spadkobierców.
- Zrzeczenie się należnego spadku a zachowek – skontaktuj się z naszą Kancelarią Prawa Spadkowego.
Co znajdziesz w artykule?
Zrzeczenie się spadku – na czym polega?
Spadek zazwyczaj oznacza powiększenie majątku spadkobiercy. Niekiedy jednak przyjęcie spadku oznacza tylko problemy. Jest tak, gdy spadkodawca pozostawia wraz z majątkiem liczne długi, które mogą przekroczyć wartość spadku. W takim przypadku lepszym wyjściem może okazać się odrzucenie spadku.
Co dzieje się z odrzuconym spadkiem? Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca traktowany jest tak samo jak ktoś, kto nie dożył otwarcia spadku. Zgodnie z prawem spadek przechodzi na kolejnych zstępnych w linii. Osobą powołaną do spadku jest więc wtedy dziecko osoby, która spadek odrzuciła. Kolejny spadkobierca także ma prawo zdecydować o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku.
Zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia
Zasadniczo jakakolwiek umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna. Jest jeden wyjątek. Można zawrzeć z przyszłym spadkobiercom umowę o zrzeczenie się dziedziczenia po nim. Zrzeczenie się dziedziczenia to odrzucenie spadku jeszcze za życia spadkodawcy. Taka umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa może dotyczyć jedynie zrzeczenia się prawa do zachowku w całości lub w części. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej. Traci się przy takiej umowie możliwość żądania zachowku. Kwestie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia reguluje art. 1048 kodeksu cywilnego.
Związek pomiędzy odrzuceniem spadku a prawo do zachowku
Żeby odrzucenie spadku było skuteczne, osoba powołana do spadku musi:
- złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed Sądem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym.
- oświadczenie można złożyć także przed Notariuszem.
- do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku można udzielić pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Termin na odrzucenie spadku to 6 miesięcy, od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania. W przypadku dziedziczenia ustawowego, po upływie tego terminu spadkobiorca nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. To oznacza, że nabywa nie tylko majątek (aktywa) zmarłego, ale także jego ewentualne długi i zobowiązania. Spadkobierca ponosi w takim wypadku odpowiedzialność do wysokości otrzymanych aktywów. Jego odpowiedzialność za długi jest zatem ograniczona. Bardzo ważne jest, aby dokonać również spis inwentarza lub wykaz inwentarza. W przeciwnym razie wierzyciel wystąpi o zapłatę całości długu, bez żadnego ograniczenia.
Czym jest obowiązek zapłaty zachowku?
Zgodnie z prawem spadkowym członkowie rodziny i najbliżsi mogą otrzymać spadek przez dziedziczenie ustawowe lub na mocy dziedziczenia testamentowego. Jednak zdarza się, że spadkodawca świadomie wyklucza z dziedziczenia lub pomija spadkobierców ustawowych. Wtedy mają oni prawo do otrzymania zachowku. Spadkodawca może też za życia przekazać cały swój majątek jako darowiznę np. tylko jednemu ze spadkobierców. W tej sytuacji pozostali uprawnieni do spadku mogą domagać się wypłaty zachowku od osoby, która przyjęła darowiznę.
Wysokość zachowku to ułamkowa część spadku, jaki przysługuje spadkobiercom ustawowym. Dzieci, małżonek czy rodzice mogą więc otrzymać 1/2 lub 2/3 spadku, mimo że zostali pominięci w podziale spadku.
Należy pamiętać, że wyższy zachowek przysługuje małoletniemu i osobie trwale niezdolnej do pracy. Zachowek wynosi wówczas 2/3 wartości masy spadkowej.
Mogą oni domagać się wypłaty zachowku do 5 lat od momentu ogłoszenia testamentu lub momentu otwarcia spadku. Jeśli spadkobierca nie chce zapłacić zachowku, uprawniony do zachowku może złożyć pozew do sądu.
- Zachowek. Czym właściwie jest zachowek i komu przysługuje?
- Jak obliczyć zachowek?
- Pozew o zachowek – jak napisać, gdzie złożyć i ile kosztuje?
Zrzeczenie się dziedziczenia a roszczenie o zachowek
Zrzeczenie się należnego spadku a zachowek – to sprawa, która często interesuje osoby uprawnione do spadku. Czy zachowek a odrzucenie spadku mają ze sobą coś wspólnego? Tak! Trzeba pamiętać, że decyzja o zrzeczeniu się dziedziczenia ma wpływ na zachowek. Wraz z odrzuceniem spadku lub zawarciem umowy o zrzeczenie się dziedziczenia tracimy prawo do wypłaty zachowku. Czyli niemożliwa jest sytuacja, w której odrzucamy spadek, ale domagamy się słusznie przysługującego nam zachowku. Co jednak istotne, w przypadku odrzucenia spadku, roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na zstępnych.
Odrzucony spadek przechodzi przecież na dzieci osoby, która spadek odrzuciła. Przechodzi więc na nie także prawo do zachowku.
Przykład
Wyobraźmy sobie następującą sytuację. W chwili śmierci spadkodawcy cały jego majątek przechodzi na mocy testamentu na jedną z jego córek. Druga córka składa oświadczenie o zrzeczeniu się spadku. Jest wyłączona od dziedziczenia. Nie może także domagać się od siostry zachowku. Jednak siostra, która zrzekła się spadku, ma syna. Syn ten dziedziczy prawo do spadku, może więc domagać się zachowku.
W sprawie zrzeczenia się dziedziczenia a zachowku warto zaznaczyć jeszcze jedną rzecz. Zachowek od darowizny dotyczy tylko majątku przekazanego maksymalnie 10 lat przed śmiercią spadkodawcy.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
Odrzucenie spadku, wywołuje skutek przyjęcia fikcji prawnej, jakoby osoba przyjmująca spadek nie dożyła otwarcia spadku. Odrzucenie spadku przez rodzica powoduje zatem, że zostają do spadku powołani zstępni, czyli jego dzieci. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka w odpowiednim czasie jest niezwykle istotne. Zapewnia dziecku bezpieczeństwo prawne. Chroni dziecko przed odpowiedzialnością za długi spadkowe.
Kwestie odrzucenia spadku w imieniu małoletniego reguluje art. 101 § 4 k.r.o. Na odrzucenie spadku w imieniu dziecka nie zawsze jest już potrzebna zgoda Sądu Rodzinnego. Rodzice mają prawo, aby złożyć wspólne oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego. Wymogi co do treści oświadczenia określa przepis art. 641 § 31 k.p.c. Oświadczenie może być złożone przed Sądem spadku. W określonych przypadkach wystarczy zgodne oświadczenie rodziców złożone przed notariuszem. Nie dotyczy to jednak sytuacji nabycia spadku na podstawie testamentu czy z tytułu dziedziczenia ustawowego przez dziecko po jednym z rodziców.
Zgoda Sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego nadal będzie wymagana gdy:
- rodzice nie porozumieli się co do odrzucenia spadku w imieniu dziecka;
- spadku nie odrzucają inni zstępni rodziców tego dziecka (np. pełnoletnie rodzeństwo dziecka)
W zależności od etapu sprawy spadkowej zgodę na odrzucenie spadku będzie wydawał sąd spadku lub sąd rodzinny. Sąd spadku, jeżeli jest już w toku sprawa o stwierdzenie nabycia spadku. Sąd rodzinny, jeżeli nie toczy się jeszcze postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po danym spadkodawcy.
Pozbawienie Prawa do Zachowku – pomoc Adwokata do spraw spadkowych
Zrzeczenie się dziedziczenia a zachowek to rodzaj spraw, przez które warto przejść z pomocą Adwokata lub Radcy Prawnego. W naszej Kancelarii Prawnej we Wrocławiu otrzymasz pełne wsparcie doświadczonych prawników. Skontaktuj się z nami, jeśli chcesz złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się dziedziczenia lub domagać się wypłaty części spadku z tytułu zachowku. Przyjrzymy się Twojej sytuacji i doradzimy najlepsze rozwiązanie.